Οδοιπορικό στην Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου

Η Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου (Κίεβο-Πετσέρσκαγια ή Πέτσερσκαγια Λαύρα) βρίσκεται στο νότιο άκρο του Κιέβου και είναι κτισμένη σε δύο λόφους της δεξιάς όχθης του Δνείπερου ποταμού. Τον 11ο αιώνα ολόκληρη η περιοχή ήταν καλυμμένη με πυκνά δάση.

Ο πρώτος ασκητής της περιοχής ήταν ο πρεσβύτερος Ιλαρίων, που έσκαψε σπήλαιο και ζούσε με νηστεία και προσευχή. Το 1051 ο Ιλαρίων γίνεται μητροπολίτης Κιέβου και το σπήλαιό του μένει έρημο. Αυτό το σπήλαιο χρησιμοποίησε για κατοικία του όσιος Αντώνιος ο Αθωνίτης, ο θεμελιωτής του ρωσικού μοναχισμού. Η Μονή έγινε κοινόβιο από τον όσιο Θεοδόσιο, με βάση το τυπικό της μονής του Στουδίου Κωνσταντινουπόλεως.

Ο ναός της Λαύρας των Σπηλαίων κτίστηκε από βυζαντινούς μαστόρους τους οποίους έστειλε στο Κίεβο, σύμφωνα με τις ρωσικές διηγήσεις, η ίδια η Θεοτόκος των Βλαχερνών. Ο ναός θεμελιώθηκε το 1073 και αφιερώθηκε στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στις 14 Αυγούστου του 1089 ο ναός εγκαινιάστηκε από τον μητροπολίτη Ιωάννη Β΄.

Μέχρι τα μέσα του 13ου αιώνα η μονή των Σπηλαίων δεν θα γνωρίσει κάποια σοβαρή καταστροφή, εκτός από εκείνη του 1096 εξαιτίας μιας από τις επιδρομές των Πολόφτσων. Η μονή ακμάζει και στα scriptoria της συγγράφονται σημαντικά έργα όπως χρονογραφίες και συναξάρια. Ένας από τους μοναχούς της, ο όσιος Νέστωρ (1050-1114) ολοκληρώνει γύρω στα 1113 το Χρονικό του, που τον αναδυκνείει σε πρώτο χρονογράφο της Ρωσίας. Το περίφημο αυτό Χρονικό περιλαμβάνει την ιστορία της Ρωσίας από το 850 έως το 1110.

 Στα 1240 η μονή καταστρέφεται από τους Μογγόλους. Σε μια δευτερη επιδρομή τους, στα 1300, καταστρέφουν ό,τι άφησαν την πρώτη φορά. Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να σκορπιστούν στα γύρω βουνά και να σκάψει ο καθένας το δικό του σπήλαιο. Συχνά συγκεντρώνονταν στην ερειπωμένη μονή για κοινές ακολουθίες.

Η μονή θα ανοικοδομηθεί για άλλες δύο φορές και θα καταστραφεί άλλες τόσες από τους Τατάρους, σε επιδρομές τους του 1399 και του 1484. Μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα, η μονή υπαγόταν στην δικαιοδοσία του μητροπολίτη Κιέβου. Τότε όμως την διοικητική και πνευματική της εποπτεία αναλαμβάνει το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, που την καθιστά πατριαρχικό σταυροπήγιο.

Στα τέλη του 16ου αιώνα η μονή αντιμετωπίζει τον κίνδυνο υπαγωγής της στους Ουνίτες. Στην ουνιτική ψευδοσύνοδο του Μπρεστ-Λιτόφσκ (1596) ο βασιλιάς της Πολωνίας Σιγιμούνδος Γ” (1566-1632) και ο πάπας Κλήμης Η” (1592-1605) αποφάσισαν να υπαγάγουν τον αρχιμανδρίτη της Λαύρας στον μητροπολίτη Κιέβου που είχε προσχωρήσει στην Ουνία. Η προσπάθεια των Ουνιτών απέτυχε χάρη στη δυναμική παρέμβαση και αντίσταση των μοναχών. Δύο χρόνια αργότερα, το 1598, ο βασιλιάς και ο Ουνίτης μητροπολίτης επιχειρούν εκ νέου υπαγωγή της μονής, στέλνοντας σε αυτή τον πανούργο Ιωάννη Κοσίτσυ. Ο Κοσίτσυ βρίσκει κλειστές της πύλες και εκατοντάδες Κοζάκους να την φρουρούν.

Στα 1688, ένα αιώνα μετά την ίδρυση του πατριαρχείου Μόσχας (1589), η Λαύρα περιέρχεται στην δικαιοδοσία του, χάνοντας την κανονική εξάρτηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στις αρχές του 17ου αιώνα ιδρύεται στην μονή τυπογραφείο από τους αρχιμανδριτες Ελισσαίο Πλετένσκυ και Ζαχαρία Κοπιστένσκυ. Στο τυπογραφείο αυτό μέχρι το τέλος του αιώνα τυπώθηκαν 117 βιβλία, λειτουργικού και αντιλατινικού περιεχομένου. Το έργο των αρχιμανδριτών συνεχίστηκε από τον δραστήριο αρχιμανδρίτη Πέτρο Μογίλα (1627-1633), ο οποίος ίδρυσε και ανώτερη εκκλησιαστική σχολή, την πρώτη στην Ρωσία. Η σχολή αυτή στην συνέχεια εξελίχθηκε στην σπουδαία θεολογική ακαδημία του Κιέβου. Κατά την διάρκεια του αιώνα αυτού, εξαιτίας των ρωσοτουρικών διενέξεων, η μονή δέχεται καταστρεπτικές επιθέσεις των Τούρκων. Ο Τσάρος για να την προφυλάξει την οχυρώνει αρχικά με χωμάτινα αναχώματα και στην συνέχεια με πέτρινο τείχος και πύργους.

Μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στα 1718 καταστρέφει το τυπογραφείο, την βιβλιοθήκη, το καθολικό και το μεγαλύτερο τμήμα του μοναστηριακού συγκροτήματος. Μέσα από τις στάχτες οι μοναχοί ανασύρουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που δεν είχε υποστεί παρά ασήμαντες ζημιές. Η είδηση της διάσωσης της εικόνας χαροποίησε τον Μ. Πέτρο, ο οποίος χορήγησε την ανοικοδόμησή της.

Η περίδοξη μονή διαλύθηκε βίαια μετά την οκτωβριανή επανάσταση του 1917. Το 1941 η μονή και το καθολικό της λεηλατήθηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές, που αφαίρεσαν σημαντικούς θησαυρούς των 11ου-18ου αι.

Στα τελευταία χρόνια, στην άλλοτε περίδοξη Κίεβο-Πετσέκαγια Λαύρα, άρχισαν να επανεγκαθίστανται μοναχοί και ο τόπος να ζωντανεύει από το θείο φως της μοναχικής πολιτείας.

Στην Μονή βρίσκονται τεθησαυρισμένα 124 άφθαρτα λείψανα.

Στις 28 Αυγούστου εορτάζεται η σύναξη πάντων των Αγίων της Λαύρας των Σπηλαίων

***Διαβάστε βίους των Αγίων της Λαύρας των Σπηλαίων και δείτε φωτογραφίες ΕΔΩ

***Η θεοφρούρητη εκκλησία των Σπηλαίων του Κιέβου ΕΔΩ