Μέσα σε τριάντα χρόνια-σε μια γενηά-πολλά μπορούν να συμβούν.Πολλά πράγματι συνέβησαν , στα χρόνια ανέμεσα στο 1794 και 1825, κατά τα οποία ο Σεραφείμ του Σάρωφ έζησε σαν έγκλειστος στα  δάση , μέσα στο μοναχικό κελλί του.Η Γαλλική Επανάσταση ανατάραξε την Ευρώπη. Οι πόλεμοι και τα κινήματα των λαών έρχονταν το ένα μετά το άλλο. Στις στρατιωτικές συγκρούσεις αντηχούσαν  οι συγκρούσεις των νέων ιδεών.


Έφτανε άραγε μέχρι τον άνθρωπο τού Θεύ η ηχώ τους ; Τίποτα δεν μάς το δείχνει.Αν κανείς διαβάση τις μαρτυρίες των συγχρόνων του που τον αφορούν, δεν αμφιβάλλει ότι κατά την διάρκεια της ζωής του η πατρίδα του κατακλύσθηκε από τα στρατεύματα του Ναπολέοντος.
Για τον Σεραφείμ όμως, μόνο ο Θεός υπολογίζεται.Ο Θεός κι ο άνθρωπος κατ΄εικόνα Του φτιαγμένος , πάντοτε και παντού ο ίδιος , είτε Γάλλος , είτε Ρώσος , είτε στρατιώτης είτε Βασιληάς. 

Στραμμένη προς την Ευρώπη από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου,η Ρωσία όχι μόνον αποτελούσε μέρος της Ευρώπης αλλά  κατά τον 19ο αιώνα  έπαιξε τον σημαντικό ρόλο μιας μεγάλης δυνάμεως.

Ο αγαπημένος εγγονός τής Αικατερίνης  ο Αλέξανδρος ο Α (1801-1826) είχε στα νιάτα του έναν δάσκαλο Ελβετό μαθητή του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, που επρέασε τον ρομαντικό μαθητή του. 

Όταν αυτός ανέβηκε στο θρόνο-όμορφος, κομψός , με τρόπους θαυμάσιους- μερικοί τον χαρακτήριζαν άγγελο, ενώ άλλοι πιο δύσπιστοι χαριτωμένη σφίγγα.


Ενώ ξεκίνησε την ζωή ως φιλελεύθερος ιδεολόγος, νικητής τού Μεγάλου Κορσικανού, εμπνευστής μαζί με τον Μέττερνιχ τής Ιεράς Συμμαχίας, ο Ρώσος άρχοντας κατέληξε να γίνη ένας αντιδραστικός, κουρασμένος και αηδιασμένος, απογοητευμένος και απογοητευτικός.Παρασυρμένος απ τη μια μεριά από τον αρρωστημένο μυστικισμό κάποιου αρχιμανδρίτη Φωτίου, όπως και μιας κυρίας Κρυνεντέρ, και από την άλλη από την τυφλή εμπιστοσύνη σ εναν σαδιστη αντιδραστικό, τον στρατηγό Αράκτσεεφ, προς το τέλος της ζωής του προκαλώντας την αγανάκτηση των καλλίτερων παιδιών τής πατριδας του, αλλά ονομασμένος από την ιστορία ως ο Ιανός με τα δύο πρόσωπα , εξαφανίστηκε τυλιγμένος μέσα στο μυστήριο. 


Πέθανε άραγε από φυσικό θάνατο-όπως το θέλει η επίσημη εκδοχή- στην μικρή πόλη Τάγκανρογκ στην Αζοφική όπου το κλίμα ήταν κατάλληλο για την ασταθή υγεία της Αυτοκράτειρας ; ή μάλλον -όπως το βεβαιώνουν μερικοί- είπε να βάλουν μέσα στο φέρετρο , στη θέση του δικού του σώματος  , το σώμα ενός πεθαμένου στρατιώτη και εκείνος ξεκίνησε προσκυνητής, χωρίς χρήματα και χωρίς διαβατήριο, στους δρόμους του απέραντου βασιλείου, για να καταλήξη στη Σιβηρία, όπου έζησε σαν ερημίτης για πολλά χρόνια , γνωστός με το όνομα «Φεντόρ Κούζμιτς»;


Όπως κι αν αυτό φαίνεται απίστευτο, η δεύτερη αυτή εκδοχή μοιάζει να είναι και η αληθινή.
Στα 1825, 70 ετών, ο πατήρ Σεραφείμ, αποκαλούμενος τώρα στάρετς από τους γύρω του, τελείωνε την απομόνωση του.Ένας καλόγηρος ο οποίος διηγείται την ιστορία σε εναν αξιωμαιο του ναυτικού Δ, και ο οποίος μπήκε ως μοναχός στην έρημο τού Σάρωφ- παρατήρησε ότι μια μέρα ο στάρετς καθάριζε και φρόντιζε το κελλί του με φροντίδα ασυνήθιστη. Μόλις σκοτείνιασε  μια τρόικα σταμάτησε μπρος στο κατώφλι. Ερχόμενος να τον συνατήση ο π.Σεραφείμ χαιρέτησε εδαφιαία τον αξιωματικό που  κατέβηκε.Μπήκαν κι οι δυο στο κελλί του γέροντα και έμειναν εκεί σχεδόν τρεις ώρες.Είχε νυχτώσει όταν ο στρατιωτικός  βγήκε για να μπή στο αμάξι του. Ο στάρετς που τον ακολουθούσε , επρόφερε ψηλά από τον εξώστη κατι μυστηριώδη λόγια σαν αποχαιρετισμό «Θυμήσου άρχοντα μου τι σού είπα και κάνε το » 

Ο μοναχός παραξενεμένος θα κρύφτηκε φαίνεται και θα άκουσε. Αυτό που δίνει κάποια βαρύτητα σε αυτή την ιστορία είναι η απουσία του τσάρου επί δύο μέρες από το Νίζνι Νόβγκοροντ όπου έμενε την εποχή εκείνη. Δεν φαίνεται πουθενα με τι ασχλήθηκε ο αυτοκράτορας αυτές τις δύο μέρες. Ο Αλέξανδρος αγαπούσε να ενεργή μυστικά. Ψυχή ανήσυχη, συχνά επισκεπτόταν μοναχούς γνωστούς για τη ζωή τους την αφιερωμένη στην προσευχή, ακόμη και αναχωρητές. Θα είχε ασφαλώς ακούσει για τον στάρετς Σεραφείμ από τους ευγενείς της αυλής -τους Γκολιτζίν, τους Τατίτσεφ, τους Εγκαλίτσεφ, τους Πουτιανίν - οι οποίοι επισκέπτονταν το Σάρωφ από τα γειτονικά κτήματα τους. Η διαδρομή από το Νίζνι Νόβγκοροντ στην «Έρημο», επειδή η κατάσταση των δρόμων ήταν άθλια , απαιτούσε τουλάχιστον δύο μέρες. 

Ο «ταπεινός Σεραφείμ» είχε δώσει άραγε την ευλογία και τις συμβουλές του στον  μονάρχη, τον κυρίαρχο του ενός έκτου τής γής , ο οποίος από την κορυφή τής δόξας του είχε, ίσως , δη το βάραθρο όλων των ματαιοτήτων ; 

Δεν μπορούμε ούτε να το επιβεβαιώσουμε, αλλά ούτε και να το αρνηθούμε. Η αυτοκρατορική οικογένεια ήρθε αργότερα  σε επαφή με τον Φέντορ Κούζμιτς  που έζησε στη Σιβηρία ως τα βαθιά γεράματα του αλλά αποθάρρυνε  πάντοτε τις έρευνες για το άτομο του. 


Ειρήνης Γκοραϊνωφ , ο αγ Σεραφείμ τού Σάρωφ, εκδ Τήνος 86-88